Oproep: Ondersteunen van de Global Goals – Wereld Doelen - van de Verenigde Naties

Heerenveen, september 2017  

Aan alle raadsleden in de Friese gemeenten

Geachte dames en heren,

Met het oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen willen wij graag uw steun vragen voor het volgende.                                                                                                                                                                                

Zoals bekend hebben vele Friese gemeenten en onze provincie de Millennium Goals van de VN gesteund. Deze golden voor de periode 2000 – 2015 en omdat die doelstellingen nog niet zijn gerealiseerd hebben de VN voor de periode 2015 – 2030 de bredere 17 Sustainable Development Goals(SDG’s), ook wel de Global Goals genoemd,  vastgesteld. Deze worden door nagenoeg alle VN leden gesteund waaronder ook Nederland, maar zijn in ons land nog niet erg bekend.    

De Global Goals zijn gericht op zowel ontwikkelde als onontwikkelde landen. Inhoudelijk gaat het om het verminderen van honger en armoede, vermindering van welvaartsverschillen in en tussen landen, betere gezondheidszorg, bestrijden van eenzaamheid, beter onderwijs, terugdringen van milieuvervuiling, vermindering CO2 uitstoot en herstel van de natuur op aarde. Kortom, beter rentmeesterschap op onze aarde ten behoeve van onze (klein)kinderen hier en elders.

Veel mensen in onze samenleving hebben zorgen omtrent de toekomst van hun kinderen. Velen ervaren ook de inspanningen van de Rijksoverheid in dit verband als ontoereikend. Dit heeft ook in onze Friese samenleving geleid tot vele initiatieven en acties. Deze zijn enerzijds gericht op verduurzaming in de sfeer van klimaat, natuur en recycling zoals onder meer vele activiteiten van burgers, bedrijven en de Friese Milieu Federatie, oprichting van energie-coöperaties, Fryslân Fossielvrij en recentelijk de oprichting van Fryslân Circulair.

Anderzijds zijn er veel activiteiten gericht op ontwikkelingslanden. Dit betreft  particuliere initiatieven en stichtingen zoals persoonlijke steunverlening aan vluchtelingen op Lesbos, diverse Nepal projecten en het Millennium project vanuit IJlst waarmee onze provincie nationaal voorop liep. Ook bedrijven zijn actief zoals Rinsma Gorredijk met een naaiatelier in Nepal en Friesland Campina met boeren in ontwikkelingslanden. Vanuit vele Friese gemeenten en onze provincie vinden ook activiteiten plaats zoals de bevordering van Fairtrade en "schoon water voor Mozambique”.  

Wij ondersteunen graag de opvattingen vanuit de Vereniging van Nederlandse gemeenten dat gemeenten een belangrijke rol kunnen spelen bij het realiseren van de Global Goals. Juist gemeenten staan het dichtst bij de burgers en bedrijven om deze Goals  onder de aandacht te brengen, initiatieven te bevorderen dan wel zelf te ontwikkelen en waar nodig coördinerend op te treden.

Daarom willen we u graag verzoeken om de Global Goals als gemeente te ondersteunen en mede als uitgangspunt te laten dienen bij het te ontwikkelen beleid voor de nieuwe raadsperiode. 

Met vriendelijke groet,

Dirk van den Berg, vz. Duurzaamheidsplatform Heerenveen

NB voor meer info en vragen: websites Global Goals en bergdeboer@gmail.com

Heerenveen, juni 2017

"MANIFEST”  -  "FRIES PLATFORM INTERNATIONAAL RENTMEESTERSCHAP”??

Afgeleid van de studie:  "Zoektocht naar een Moreel Kompas voor een Duurzamere Wereld”

 Waarom de zoektocht?

Uitgangspunt is de constatering dat er nog vaak een lage urgentie bestaat met betrekking tot de duurzaamheidsproblematiek ten aanzien van klimaat en natuur alsook ontwikkelingssamenwerking.                                                                                  Toch blijkt dat veel mensen zich vaak grote zorgen maken over de toekomst van hun (klein)kinderen. Er is veel onzekerheid over werk en inkomen, veiligheid/terrorisme, klimaat, vluchtelingen, normen en waarden etc.  Als individu voelt men zich vaak overdonderd en onmachtig door de vele ontwikkelingen die op ons af komen en ervaart bovendien het overheidsbeleid als onvoldoende.     Ons toekomstbeeld lijkt terecht veel minder optimistisch dan omstreeks 1900 tegen de achtergrond van de ontwikkelingen sindsdien.

De verontrustende ontwikkelingen van de laatste honderd jaar

Meest dramatisch waren de beide wereldoorlogen welke door de internationale gemeenschap niet konden worden voorkomen, het gebruik van de eerste atoombommen en latere en nog steeds bestaande dreiging van een atoomoorlog.  De opkomst en terugval van het communisme ging ook gepaard met veel slachtoffers en oorlogsdreiging. Sinds 2000 hebben we o.a. te maken met opstanden, oorlogen in het Midden Oosten en Afrika en terrorisme in de hele wereld. Qua welvaartsontwikkeling ging het ons in het Westen sinds WO2 voor de wind maar werden we geplaagd door soms zware  recessies welke ook de laatste jaren door ons economische systeem cq de politiek niet konden worden voorkomen. De met de economische groei gepaard gaande uitputting van de aarde, teruggang van de natuur, het klimaatprobleem en toegenomen inkomensverschillen tussen en binnen landen vormen vandaag de dag grote bedreigingen voor onze toekomst.

Hebben we de evolutie nog onder controle?                                                                                                         

De mens is nog maar 2 a 3 honderd duizend jaar op aarde die zelf ca. 13,5 miljard jaar geleden ontstond. Aanvankelijk waren we jagers/verzamelaars en pas ca. 10.000 jaar geleden startte de ontwikkeling van  agrarische samenlevingen welke omstreeks 1700 gevolgd werd door de Technologische en Industriële Revolutie. Beide laatste ontwikkelingen zorgden voor een snelle groei                                                                                                                                                                                                  van de wereldbevolking van 1,6 miljard in 1900 tot 6,0 in 2000 en naar een geschatte 9,5 in 2050 met groei vooral in ontwikkelingslanden in Azië en Afrika.  Is het Klimaatakkoord van Parijs voldoende voor een duurzame ontwikkeling ook in ontwikkelingslanden? Kunnen we dit tijdig realiseren? Het lijkt een schier onmogelijke opgave!    

Wat drijft de mens nou eigenlijk

Al sinds de Oudheid houd de mens zich bezig met het waarom en doel van zijn leven.  Aristoteles  (350 VC) zag als doel het streven naar geluk in termen van een deugdzaam leven; Seneca (50 NC) ging uit van de eigen natuur – Deugdzaamheid en Rede leidend tot altruïsme en een eenvoudig leven.                                                                                                                                                                                                 Rond het begin van onze jaartelling ontstonden enige wereldreligies die lange tijd een dominante rol speelden. Dat uitte zich vooral in een sterk autoriteitsgeloof.  Vanaf 1700 was er een kentering onder invloed van de Wetenschappelijke Revolutie, de Evolutietheorie en verder de Verlichting en het Humanisme. Dit heeft inmiddels geleid tot ontkerkelijking, individualisering, emancipatie etc. maar de zingevingsvraag is ook bij niet gelovigen nog vaak aanwezig. Ondanks de vele filosofische en religieuze "wegwijzers” lijkt de mens nog altijd niet zijn doel  te hebben gevonden;  te meer verontrustend nu we geconfronteerd worden met nieuwe bedreigingen.

De ontembare motor van de economische ontwikkeling en bedreigingen

Adam Smith (1723-1790, Schotse moraalfilosoof, wordt beschouwd als de liberale vader van de moderne economie met als uitgangspunt:  "het nastreven van het eigen belang resulteert ook in het grootste maatschappelijke belang; de vrije markt levert het meeste op”.  De in die tijd gestarte industriële Revolutie is de motor geweest achter onze welvaartsgroei met ongebreidelde productie en consumptie  in het Westen welke sterk werd bevorderd door onze vrije markteconomie van de laatste 50 jaar uitgaande van nationale groeidoelstellingen van 2 a 3 % p/j en winstmaximalisatie van bedrijven. Een instabiele factor daarbij vormden de vele economische crises.                                                                                       Een en ander leidde voorts tot bedreigingen  van onze toekomst zoals  1. Ongelijke welvaartsverdeling binnen en tussen landen met ook  teruglopende ontwikkelingshulp. Nederland als rijk land is terug naar ca. 0,4 % van het BNP(VN afspraak = 0,7%).  Verwacht wordt een grote toename van klimaat- en economische vluchtelingen en/of regionale conflicten. 2. Grenzen aan de groei. 3. Op termijn opraken van onze grondstoffen op aarde. 4. Sterke terugloop van onze natuur en biodiversiteit. 5. De klimaatproblematiek(broeikaseffect) met name de opwarming van de aarde en woestijning.        

Ondanks ontwikkelingen ten goede zoals mbt maatschappelijk verantwoord ondernemen en recent de circulaire economie blijft de hamvraag of het Klimaatakkoord van Parijs tijdig wordt uitgevoerd. Dwz zullen de ontwikkelde landen zelf tijdig klimaatmaatregelen nemen en zullen zij inderdaad de ontwikkelingslanden financieel steunen om tot duurzame ontwikkeling te komen.

Rol van de politiek, maatschappelijke vernieuwing en goed rentmeesterschap

Ook in Nederland is het vertrouwen in de politiek cq de overheid en instituties de laatste jaren sterk afgenomen vooral als gevolg van internationale ontwikkelingen. Aanleiding zijn de recente financiële crises die ons langs de rand van de afgrond brachten. Daarnaast is er veel onzekerheid tav onder meer regionale conflicten, terrorisme en veiligheid,  de vluchtelingen problematiek, instabiliteit van de EU en het opkomende nationalisme in Europa en de koers van "Trump”. Hoewel Nederland maar beperkte politieke invloed heeft voelen veel Nederlanders zich ontevreden over onze in Europa  achteruit lopende rol qua ontwikkelingshulp en  duurzame ontwikkeling.                                                                                                                          

In hun eigen situatie voelen de meeste mensen zich in onze samenleving gelukkig en tevreden. Belangrijke redenen zijn gezondheid, het hebben van werk en ontplooiingsmogelijkheden op het gebied van sport en cultuur. Maar er is ook nog steeds armoede en eenzaamheid.                                                                                                                                             Onze samenleving is vrijgevig voor goede doelen en wordt gekenmerkt door veel vrijwilligerswerk en  particuliere initiatieven en acties op allerlei gebied.  Daarbij te denken aan de  oprichting van sterfhuizen, voedselbanken etc. etc.  Het Manifest "Scherp op ouderenzorg”  is een mooi voorbeeld van beïnvloeding van de politiek, hetgeen ook geldt voor de activiteiten van vele milieu-organisaties. Opvallend zijn ook de vele particuliere organisaties voor ontwikkelingshulp met als regionale voorbeelden de SPMN Nepal-stichting in Heerenveen en de Initiatiefgroep IJlst gericht op de Millennium Doelstellingen 2000 - 2015 van de VN. Kortom maatschappelijke vernieuwing komt vooral  vanuit de samenleving. Dat geldt zeker ook tav  goed rentmeesterschap - de aarde beter achterlaten dan bij "aankomst”-  mbt toekomstige bedreigingen zowel nationaal als internationaal waar de politiek het duidelijk niet alleen kan.

Moreel Kompas naar de toekomst – de Global Goals

 Nederland heeft als een van de meest welvarende en democratische landen een prima uitgangspositie voor de toekomst. Echter hebben de internationale ontwikkeling van verschillende levensbeschouwingen, de economie, cultuur en sport, de wetenschap en technologie met recentelijk de informatica en internet geleid tot "eenwording” van de wereld. We zijn onderdeel geworden van een groter geheel en daarin is sprake van veel onzekerheid en bedreigingen.  Behalve onze eigen belangen dienen we ook rekening te houden met die van Europa en de rest van de  wereld. Van oudsher houdt Nederland zich hiermee actief bezig zowel als natie, kerken en via NGO’s alsook particulieren en lokale/regionale initiatieven. Sinds 2000 is er ook een internationaal "Kompas”.

Voor de periode 2000 - 2015 verbonden 189 landen, waaronder Nederland, zich aan 8 Millennium Doelstellingen welke vooral gericht waren op ontwikkelingshulp met name armoede, gezondheidszorg en onderwijs.  In ons land was alleen de Stichting Millennium Netwerk Fryslân  ondertekenaar op initiatief van de Initiatiefgroep IJlst die evenementen organiseerde waarvan de opbrengst naar het Hungerproject ging. Omdat de Doelstellingen maar ten dele werden gehaald, werden voor de periode 2015 – 2030 de Global Goals in de vorm van 17 Sustainable Development Goals(SDGs) door alle landen van de VN ondertekend. Deze bredere agenda is o.m. gericht op klimaatmaatregelen, bevordering duurzame productie en consumptie en vermindering inkomensverschillen en is gericht op zowel ontwikkelings- als ontwikkelde landen.  Aan de SDG’s ligt de eind vorige eeuw geformuleerde Bruntland definitie van duurzame ontwikkeling ten grondslag:  een ontwikkeling is duurzaam als wordt voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder dat daarmee de behoeften van toekomstige generaties – zowel hier als elders in de wereld – in gevaar worden gebracht.  Dit sluit aan bij religieuze en humanistische opvattingen.  Overigens wordt in de SDG’s een belangrijke oorzaak van de duurzaamheidsproblematiek, namelijk de sterke groei van de wereldbevolking, niet expliciet aan de orde gesteld.  Wel mag verwacht worden dat de 17 SDG’s op langere termijn kunnen leiden tot lagere geboortecijfers.  NB:  de 17 SDG’s vormen een inspanningsverplichting, geen wet.                                                               

Aanpak van de 17 SDG’s in Friesland  -  Overleg met bestaande organisaties en initiatieven

In Friesland vinden in het kader van de 17 SDG’s  reeds veel activiteiten plaats vooral op het gebied van verduurzaming van klimaat en natuur met name gericht op duurzame energie, productie en consumptie. Vanuit de samenleving is sprake van vele initiatieven ook in het kader van KH2018 maar er moet nog veel gebeuren;  er ontbreken vaak concrete doelen en regelmatige monitoring en bijsturing daarvan. Een en ander is ook sterk afhankelijk van het mogelijk tot stand komen van een Klimaatwet waardoor ook vanuit de politiek een meer dwingend beleid kan worden gevoerd.                                                                                                                          

In de sfeer van de meer sociale SDG’s is er nog geen vervolg op de Stichting Millennium Netwerk Fryslân vooral gericht op ontwikkelingssamenwerking.  Wel liepen/lopen diverse activiteiten en acties gewoon door  zoals o.a. de Fairtrade gemeenten en Wereldwinkels, het provinciale project voor Beter Sanitair in Mozambique(inmiddels afgerond), diverse particuliere projecten o.m. gericht op Nepal, ondersteuning op agro-gebied vanuit bedrijven aan ontwikkelingslanden, en natuurlijk vele particuliere donaties aan allerlei ontwikkelingsorganisaties, (honger)acties etc.  Het Duurzaamheidsplatform Heerenveen promoot inmiddels op kleine schaal het Wageningse Anne vd Ban Fonds dat Master studenten uit ontwikkelingslanden financiert onder voorwaarde dat zij daarna in eigen land bijdragen aan de ontwikkeling.                                                                                                                                                        

Al met al blijft wel de constatering overeind dat tegen de achtergrond van eerder genoemde internationale onzekerheden en bedreigingen  het gevoel van voldoende urgentie van noodzakelijke concrete veranderingen en maatregelen in onze samenleving vaak ontbreekt.  Dat is vreemd omdat veel mensen toch de noodzaak van een beter rentmeesterschap wel onderschrijven. Het meest waarschijnlijk lijkt het ontbreken van een concreet ontwikkelingsplan met niet teveel doelen en communicatie daarover met de lokale samenleving de ontwikkeling van goed rentmeesterschap in de weg te staan.   

Alvorens serieus na te denken over de oprichting van een mogelijk "Fries Platform voor Internationaal Rentmeesterschap " of enigerlei andere vorm van samenwerking lijkt het nuttig hierover eerst van gedachten te wisselen met reeds actieve organisaties en initiatieven. Daarbij in de eerste plaats te denken aan de meer sociale SDG’s in het bijzonder ontwikkelingssamenwerking.      Wat zijn hun ervaringen en hoe zien zij de toekomst; is er belangstelling voor samenwerking bijv. op het gebied van voorlichting, sponsoring , educatie en hoe kunnen er meer mensen bij worden betrokken.         

Dirk van den Berg,                                                                                                                                                               Vz. Duurzaamheidsplatform Heerenveen.